De afgelopen dagen las ik So Good They Can’t Ignore You van Cal Newport. Tenzij je veel non-fictie leest, heb je waarschijnlijk nog nooit over hem gehoord. Hij is, in eigen woorden, “a computer science professor at Georgetown University who is also a New York Times bestselling author of seven books”
Eerder had ik al eens z’n boek Deep Work gelezen. Daar argumenteert hij voor het nut van lange periodes aan iets te werken, op een plek zonder afleidingen. Zeker geen slechte boodschap voor mensen die creatief werk willen afleveren. Of zelfs voor mensen die een doorbraak willen ontdekken in een bepaald onderzoeksgebied. Ik vond het zeker geen slecht boek, maar het had hetzelfde probleem dat je tegenkomt bij zowat elk self help boek. Hij komt namelijk af met een nogal eenvoudig idee… en daarmee vul je natuurlijk geen 300 pagina’s. De oplossing is dan – uiteraard – om tienduizend verhalen te vertellen om hetzelfde punt opnieuw en opnieuw te herhalen en het op die manier zogezegd te bewijzen.
Wanneer je bepaalde guru’s dus hoort opscheppen dat ze elke dag één boek lezen, besef dan dat het gaat over dit soort boeken. En “lezen” is dan een eerder betrekkelijk begrip. Ze bladeren er eens door, lezen bepaalde stukjes diagonaal en noemen het dan “speedreading”. Anyways, terug naar So Good They Can’t Ignore You en waarom ik het er vandaag over heb.
De titel van het boek verwijst naar een quote van komiek Steve Martin, waar Cal Newport een grote fan van is. Het verhaal gaat dat Steve Martin een hele tijd dezelfde comedystijl imiteerde als z’n tijdgenoten en dat hij er bijlange niet zo goed in was. Met als resultaat het klassieke verhaal van de falende komiek. Daarna besloot hij, zoals elke heroïsche verhaallijn gaat, om harder aan zichzelf te werken, waarna hij beter en beter werd. Op een bepaald moment probeerde hij een heel andere stijl van comedy voor een publiek en toen werd hij – ineens – een groot succes. Vanaf dan, telkens iemand hem tips vraagt om succesvol te worden, antwoordt Steve Martin dus met, “Become so good they can’t ignore you.” Er is één groot probleem met die conclusie, maar dat kom ik later wel op terug.
Anyways, Newport combineert dit idee, met z’n bevinding dat, “Volg gewoon je passie” voor een heleboel mensen niet werkt. Zijn oplossing? Blijf gewoon in die ene baan – ja, zelfs als je het niet graag doet – tot je zodanig goed wordt dat je het wel graag doet. En, volgens Newport, wanneer je dan echt heel goed wordt, dan komt de hele wereld aan je deur kloppen en komt alles vanzelf wel in orde. Opnieuw, zoals elk self help boek, gebruikt hij talrijke anekdotes om z’n punt te maken. Hij gebruikt onder andere het verhaal van iemand die logo’s ontwierp en eerst onderaan de ladder van een bedrijf startte en zichzelf naar boven werkte, tot hij heel rijk werd.
Als negatief voorbeeld om z’n punt te maken, gebruikt hij iemand die eerst werkte in een advertising agency. De vrouw in kwestie had genoeg van haar baan, startte haar eigen yogastudio rond de financiële crisis van 2008 en niet veel later faalde ze. De reden volgens Newport? Ze had niet genoeg ervaring met yoga. Als ze maar beter was in yoga (of mensen opleiden in yoga), dan was het allemaal wel goed gekomen.
Waarschijnlijk merk je wel dat ik het niet echt eens ben met Newport. Dat de vrouw net haar yogastudio startte, wanneer de financiële crisis van 2008 begon en iedereen dacht dat alles om zeep ging, daar gaat hij redelijk vlug over om de een of andere reden. Waar ik het wel mee eens ben, is z’n stelling dat de vrouw een heleboel kennis en ervaring had opgebouwd over de jaren heen, waar ze (tijdelijk) niet veel mee was om een yogastudio op te richten.
Hij gebruikt ook de anekdote van een gitarist die ongeveer even lang als Newport speelde, maar stukken beter werd. Het gaat er dus niet alleen over dat je veel tijd erin steekt, het gaat ook over wat je precies doet met die tijd. Dat is dan ook het voornaamste uit het boek waar ik het wel mee eens ben. Kies enkele vaardigheden om aan te werken en gebruik feedback om te kijken hoe het nog beter kan, zodat je niet de hele tijd op een plateau blijft. Dat wordt ook wel deliberate practice genoemd, een concept van pyscholoog Anders Ericsson.
Terwijl ik het boek las, merkte ik dat ik mezelf bleef storen aan de titel. So good they can’t ignore you? Een heleboel zeer vaardige mensen worden genegeerd. Geloof me maar, they can ignore you… and they will ignore you. Newport zou daarop natuurlijk zeggen dat het dan gaat over een “winner takes all” markt en dat ze maar nog beter moeten worden.
Laten we dus even terugkeren naar het verhaal van Steve Martin, gezien Newport ervoor koos om die ene quote te gebruiken als titel van z’n boek: So Good They Can’t Ignore You. Het impliceert dat je gewoon beter moet worden in iets en dat het daarna allemaal wel in orde komt. Oké, lees nog eens Martins verhaal en geef dan hierop antwoord. Werd Steve Martin gewoon een betere komiek? Leerde hij hoe hij dezelfde mop nog net iets beter kon vertellen? Of probeerde hij een unieke stijl, waarna hij ontdekte dat er een markt voor was?
In marketingtermen, hij ontdekte dus z’n eigen unique selling proposition. In feite zou deze versie dus dichter bij de waarheid liggen, volgens het verhaal dat Steve Martin zelf vertelde: “So Different They Can’t Ignore You”, in plaats van “So Good…”
Niet dat ik het zelfs daar volledig mee eens ben. Het impliceert namelijk allemaal het woord “Just”, zoals in, “Just Become So Good They Can’t Ignore You” of, “Just Become So Different They Can’t Ignore You”. Enkel in self help is het allemaal zo simpel als één iets doen, waarna alles (magisch) goed komt. De werkelijkheid is waarschijnlijk een mix van de juiste vaardigheden, gecombineerd met de juiste strategie, op de juiste plaats en op het juiste moment. En dan praten we nog niet eens over hoeveel geluk en omstandigheden een rol spelen, zonder dat we er echt bij stilstaan. De typische neiging is namelijk om positieve uitkomsten compleet toe te schrijven aan onze superieure strategie en inzet, omdat de alternatieve verklaring ons ego teveel zou krenken.
Toch heb ik één iets nuttigs gehaald uit Newports boek. Ik probeer namelijk mezelf te verbeteren in een aantal vaardigheden en bij een heleboel ervan heb ik best wel wat vooruitgang gemaakt over het afgelopen jaar. Zo zou je bijvoorbeeld niet kunnen voorstellen hoeveel tijd ik vroeger nodig had om deze nieuwsbrief te schrijven. Eerst schreef ik een draft, herwerkte dat naar een propere versie en herschreef het daarna nog eens twee keer, tot ik er eindelijk mee tevreden was. Tegenwoordig schrijf ik het allemaal in één keer, verbeter ik terwijl ik schrijf, waarna ik het nadien nog één keer bekijk en kleine schoonheidsfoutjes opruim. Ik ben dus wel veel verbeterd in het schrijven van non-fictie, net omdat ik elke zondag die deadline heb. En natuurlijk zorgt dat ervoor dat ik tijdens de week nadenk waarover ik zal schrijven. Dit onderwerp zat bijvoorbeeld al de hele tijd in mijn hoofd, het was al op voorhand geschreven.
Datzelfde wil ik bereiken met mijn vaardigheid om fictie schrijven. Daarom ben ik van plan om iets nieuws te proberen naar de toekomst toe. Mijn plan is om nog steeds dezelfde nieuwsbrief te brengen en dan telkens te eindigen met iets van fictie. Ik heb geen idee wat dat “iets” precies zal worden. Misschien is het zo bescheiden als oefenen om personages beter te beschrijven, of misschien wordt het een reeks van verhalen. Hé, waarschijnlijk zal het starten als rommel en bijlange niet zo goed zijn als m’n boek, waar ik uren en uren over het plot heb zitten zwoegen. Maar, zoals bij elk heroïsch verhaal, verwacht wel dat het beter wordt naar het einde toe.
Met vriendelijke groet
Vincent J. Dancet
PS Hier is mijn interview met Inge Sleegers. Ze praat onder andere over jezelf promoten, een belangrijk ingrediënt dat volgens mij ontbreekt in Cal Newports boek.