Afgelopen week zag ik iemand op Facebook de vraag stellen hoe schrijvers omgingen met negatieve kritiek. Het antwoord daarop kun je zelf al voorspellen: neem het niet te persoonlijk en kijk naar wat je volgende keer beter kunt doen. Er is enkel één probleempje daarmee… want zo gebeurt het maar zelden in realiteit, zoals iedereen wel weet. Hier is het zalige antwoord van Anya van der Gracht (die eerder al eens op mijn YouTubekanaal verscheen), met de zeven stadia na het krijgen van negatieve kritiek op je boek:
- De recensent begrijpt helemaal niets van mijn verhaal
- Dat mens kan niet lezen.
- Wat een figuur. Welk boek heb je eigenlijk gelezen?
- Ach, gut, weer zo’n jaloerse miep die mijn boek zo nodig moet afkraken.
- Is dat zo? Even opzoeken of je gelijk hebt.
- Hè verdorie, dat ik daar zelf niet aan gedacht heb.
- Uitprinten die handel en de opmerkingen meenemen voor mijn volgende boek. Ha, ik zorg wel dat ik beter word.
Wat ik daaraan zo zalig vind, is dat het een stuk dichter bij de werkelijkheid ligt dan het standaardantwoord dat je hoort te geven. Juist, in theorie horen we negatieve kritiek niet persoonlijk te nemen. In realiteit gaat het natuurlijk over kritiek op een verhaal waar je maandenlang zelf aan hebt zitten werken, waar jij verantwoordelijk bent voor elk aspect van het verhaal… waardoor er dus wel degelijk emotie aan verbonden is, wanneer je kritiek krijgt.
Wanneer iemand bijvoorbeeld met gemengde gevoelens reageert op mijn boek, kan ik perfect toegeven dat mijn innerlijke kabouter Wesley naar boven komt… en ik zin krijg om de criticus door het raam te gooien, met de bijhorende boodschap dat hij het dan maar zelf eens probeert. Zo’n reactie zou natuurlijk niet geweldig productief zijn. Beter om jezelf even in toom te houden en een paar dagen later besef je dan meestal dat de criticus wel ergens een punt heeft. Zoals ik eerder al eens heb gezegd, met enkel maar positieve reviews ben je ook niets. Negatieve reviews, hoewel ze niet bepaald aangenaam zijn, kunnen je wel degelijk helpen om een betere schrijver te worden. Wees er dus maar zeker van dat ik volgende keer meer tijd en moeite erin steek in de beschrijvingen van m’n personages en de omgevingen waarin alles gebeurt.
In elk geval, laten we eens veranderen van onderwerp. Deze week heb ik Shoe Dog uitgelezen van Phil Knight, de autobiografie van de oprichter van het schoenmerk Nike. Het vertelt hoe hij als nog maar net afgestudeerde knul vertrok op een reis rond de wereld en in Japan besloot om een schoenfabrikant daar aan te spreken, zodat hij sportschoenen kon doorverkopen thuis in de Verenigde Staten. Eigenlijk was ik half in de verwachting dat het een verhaal vol clichés zou worden zoals je wel vaker tegenkomt bij Amerikaanse businessboeken. Tot mijn verbazing was dat niet het geval… en werd het een van de beste autobiografieën die ik al in tijden heb gelezen – en mogelijks zelfs effectief de beste die ik ooit heb gelezen.
Wat me vooral bijblijft was de eerlijkheid waarmee Phil Knight z’n eigen leven beschreef. Hij deed zichzelf niet voor als een of ander bovenmenselijk genie, maar als iemand die dankzij de juiste combinatie van hard werk, de juiste mensen rondom hem en een heleboel geluk erin slaagde om Nike uit de grond te stampen. Onderweg maakte hij een heleboel flaters, zoals een memo die hij rondstuurde waarin hij vertelde dat hij een spion had bij de Japanse fabrikant verantwoordelijk voor het maken van z’n schoenen, waar hij destijds mee in conflict lag. Zelfs de naam Nike werd maar op het laatste moment beslist. Het had niet veel gescheeld of het heette “Dimension Six”, een naam die mij doet denken aan een of andere goedkope sci-fi serie uit de jaren tachtig.
Best wel grappig, maar het is vooral verfrissend dat iemand eerlijk genoeg is om dat allemaal toe te geven. Te vaak zie je mensen die een bepaald beroep of activiteit uitoefenen en dan net een beetje te graag rondlopen alsof het allemaal ontzettend ingewikkeld is wat ze doen. Vooral wanneer het inhoudelijk best wel eenvoudig is, dan voelt men de nood om ingewikkelde woorden en vakterminologie in de mix te gooien… en wanneer ik merk dat iemand dat probeert, dan daalt mijn waardering net voor die persoon.
Om te eindigen met een quote van Steve Jobs:
“Everything around you that you call life was made up by people that were no smarter than you. And you can change it, you can influence it… Once you learn that, you’ll never be the same again”
Met vriendelijke groet
Vincent J. Dancet
PS Mijn nieuwste video is deel twee van het interview met José Bosma!